Kullanımlar ve Doyumlar

by Ansiklopedi - Comment is Closed

Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı

Kullanımlar ve Doyumlar

Hazırlayanlar: Cem Yaşın & Can Cengiz

İlgili Maddeler: Elihu Katz, Paul Lazarsfeld, Herta Herzog

Özet

Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı bireylerin hangi sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılamak için kitle iletişim araçlarını kullandığını açıklamayı amaçlamaktadır. Herta Herzog (1944), Kullanımlar ve doyumlar yaklaşımının ilk geliştiricilerinden biridir. Herta Herzog’un çalışması iletişim araştırmalarının temel sorusu olan “medya insanlara ne yapar veya nasıl etkiler?” sorusunu ileti bağlamından izleyici bağlamına taşımıştır. Bu bağlamda araştırma sorusu, “insanlar medya ile ne yapar?” sorusuna dönüşmüştü. Herzog, insanların gazete okumak ve radyo dinlemek gibi farklı medya kullanımlarının arkasındaki nedeni sınıflama arayışında olmuştur. (West & Turner , 2010 :395) Herzog, kadınların radyo melodram dizilerini dinleme nedenini üç gruba ayırır.

  • İlk grupta kadınların radyo dramalarını dinlerken sağladıkları duygusal rahatlama yatmaktadır.
  • “Dinleyicilerin başkalarının deneyimlerini dinleyerek ulaştıkları hayali tatmin, pembe hayallere (wishful thinking) kapılmaları ile ilişkili görülmektedir.” (West & Turner, 2010 :395)
  • Üçüncü neden öğrenme ile ilgiliydi. İnsanlar bu programlardan bir şeyler öğrendiklerini hissediyor olabilirlerdi ve içerikler onlara yol göstermekteydi. “Eğer bu programları seyrediyorsanız ve hayatınızda bir şeyler değişiyorsa, onun ile ne yapacağınızı bilmiş olmalısınız.” (Aktaran: West & Turner, 2010 :395; Herzog, 1944: 25)

Kullanımlar ve doyumlar yaklaşımının yeni medya alanına ilk uyarlamaları ise televizyon ve bilgisayarın yöndeşmesi veya bilgisayardan televizyon seyretmenin sağladığı doyumlar üzerinedir. Yeni medyada yöndeşmenin temellendirdiği imkanlar ile  kullanıcıya dönüşen izleyici sosyalleşme (Socializing), eğlenme (Entertainment), imaj arayışı (Self-status seeking) ve enformasyon (Information seeking) ihtiyacından oluşan doyumlardan hangisinin peşinde olduğu araştırmaların konusunu oluşturmaktadır. Raacke ve Bond-Raacke, 2008 tarihli çalışmalarında şu araştırma sorularını ifadelendirirler:

  • Niçin insanlar bu arkadaşlık sitelerini kullanır?
  • Standart bir kullanıcının kullandığı özellikler nelerdir?
  • Bu siteler ile kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı nasıl ilişkilendirilebilir?

Kaynakça

Baran, S. J., & Davis, D. K. (2015). Mass communication theory: Foundations, ferment, and future. Stamford, Conn: Cengage Learning.

Blumler, J. G. and Katz, E. (eds) (1974) The Uses of Mass Communications: Current Perspectives on Gratification Research (Beverly Hills, CA: Sage).

Cantril, H., H. Gaudet, and H. Herzog. (1940). Invasion from Mars. Princeton, NJ: Princeton University Press.

Herzog, H. (1944). Motivations and gratifications of daily serial listeners. In P. F. Lazarsfeld & F. N. Stanton (Eds.), Radio Research, 1942–1943. New York: Duell, Sloan and Pearce.

Hülür, H. Ve Yaşın,C: (2016) Yeni Medya Kullanıcının Yükselişi, Ankara : Paradigma.

Katz, E., Blumler, J.G. and Gurevitch, M. (1974) ‘Utilization of mass communication by the individual’, in J.G. Blumler and E. Katz (eds), The Uses of Mass Communication, pp. 19–32. Beverly Hills, CA: Sage.

Littlejohn, S. W., & Foss, K. A. (2009). Encyclopedia of communication theory. Los Angeles, Calif: Sage.

McQuail, D., Blumler,J.G.  ve Brown, J. R. (1976). “The Television Audience: A Revised Perspective, İçinde: Sociology of mass communications: Selected readings. Ed.:McQuail, D. Harmondsworth: Penguin Books.

O’Sullivan, Tim.  (1994).  Key concepts in communication and cultural studies.  London ; New York :  Routledge.

Özer, Ö. (2016). Doyumun Öyküsü Twitter Örneğinde Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı Çerçevesinde Yapılan Araştırmalar. Konya: LiteraTürk.

Park, N.; Kee, K.F. ve Vanezualle, S. (2008) Being Immersed in Social Networking Environment, CYBERPSYCHOLOGY & BEHAVIOR, Volume 12, Number62, 729-733.

Raacke, J. Ve Bonds-Raacke, J (2008) MySpace and Facebook: Applying the uses and gratifications theory to exploring friend-networking sites, CYBERPSYCHOLOGY & BEHAVIOR , Volume 11, Number 2, 169-174.

Rubin, A.M. (1983). Television Uses and Gratifications: The Interactions of Viewing Patterns and Motivations. Journal of Broadcastin, (27): 1, 37-47.

Ruggiero, T.E. (2000) Uses and Gratifications Theory in the 21st Century, Mass Communication & Society, 3:1, 3-37,

Schramm, W. (1954). The Process and Effects of Mass Communication. Urbana, IL: University of Illinois Press.

Wang, Q., Fink, E. L., & Cai, D. A. (2008). Loneliness, gender, and parasocial  interaction: A uses and gratifications approach. Communication Quarterly, 56, 87–109.

West, R. & , Turner, L. H., (2010). Introducing communication theory: Analysis and application. 4.Baskı. New York: McGraw-Hill Education.