İki Aşamalı Akış Kuramı – Lazarsfeld & Katz

İki Aşamalı Akış Kuramı

Hazırlayan: Cem Yaşın & Can Cengiz

ilgili Maddeleri, Paul Felix Lazarsfeld, Elihu Katz, Herta Herzog,

İki aşamalı akış modeli, fikirlerin kitle iletişim araçlarından kanaat önderlerine, oradan da geniş nüfusa yayıldığı görüşünü ileri sürer. ¨İki Aşamalı Akış Kuramı¨ 1940’lı yıllarda kitle iletişim araçlarının etkileri üzerine yapılan ampirik çalışmalar içinde geliştirilmiştir. Kuramın gelişiminde  Paul Felix Lazarsfeld’in etki araştırmalarının önemli bir yeri vardır.  Lazarfeld’in ampirik araştırmaları Amerikan Sosyolojini ve iletişim çalışmalarını derinden etkilemiştir. Lazarfeld’in etkisiyle nicel saha araştırmaları tüketici ve seçmen üzerinde medya etkisinin nasıl çalıştığına yönelmiştir.

Lazarfeld 1937 Rockefeller Vakfı tarafından finanse edilen ve Princeton Üniversitesi tarafından desteklenen ¨Radyo Araştırmaları Projesi¨nin başına geçmiştir. Lazarsfeld’in Radyo Araştırmaları Merkezindeki çalışmalarına  Princeton  Üniversitesi Psikoloji Bölümünden kamuoyu, propaganda ve uygulamalı psikoloji dalında çalışmalar yürüten Hadley Cantril ve CBS’den Frank Stanton’da katılmıştır. 1940’lar ile birlikte Lazarsfeld’in çalışmaları Colombia Üniversitesi’ndeki ¨Uygulamalı Sosyal Araştırmalar Merkezi¨ne (Bureau of Applied Social Research) taşınır. Araştırmaların ilgi alanı kitle iletişim araştırmalarının ikna özellikleridir. Columbia Üniversitesi’ndeki çalışmaların ¨İki Aşamalı Akış¨ kuramına temel teşkil edecek ilk çalışması Lazarsfeld, Bernard Berelson, Hazel Gaudet’ın 1944 ylındaki ortak eseri olan ¨İnsanların Tercihi¨ (The people’s choice) adlı eserle ortaya çıkar. Çalışma, Amerika Birleşik Devletleri Başkanlık seçiminde medyanın seçmen tutumlarının değişimindeki etkisini inceleyen araştırmaları içermekteydi.

Lazarsfeld’in metodolojisi pozitivistti ve nicel saha araştırmasını içermekteydi. Bu çalışma için detaylı hazırlanmış anket formları, panel yöntemi ve radyo içeriklerinin detaylı değerlendirmesini kapsıyordu. Baran ve Davis’e (2012) göre Lazarsfeld’in çalışması seçmenlerin oy verme davranışını değiştirmede medyanın sınırlı etkisini fark etti. Lazarsfeld sıradan insanın kanaatlerini belirleyen medya içeriklerini yorumlayarak anlamlı hale getiren ve seçmen tutumlarını etkileyenler için «kanaat önderi» (opinion leader) kelimesini geliştirdi. Güçlü etkinin hipodermik iğnesi, yerini, yapılan saha araştırmaları sonucunda eşik bekçisi, kanaat önderi gibi kavramlara bırakıyordu. 1945 yılında Decatur, Illinois’te 800 kadın üzerine yapılan çalışmaya sosyolog  C. Wright Mills de katıldı. Lazarsfeld İkinci Dünya Savaşı sırasında Amerikan askerleri üzerine de çalışmalar yürüttü. Bu çalışmaların bulguları da diğer çalışmalar gibi o tarihte olan güçlü etki paradigmasının savlarını desteklemiyordu.  Lazarsfeld bu bulguları 1949 yılında yayınladı. Lazarsfeld 1940’lı yılların başından beri yapmakta olduğu çalışmaların verilerini, elde ettiği bulgular ile yeniden değerlendirdi. Lisans eğitiminden öğrencisi olan Elihu Katz ile verilerin yeniden değerlendirilmesi sonucu ulaştıkları ¨İki Aşamalı Akış¨ kuramını da içeren çalışmalarını ¨Kişisel Etki¨ (Personal Influence) kitabında açıkladı.

Kaynakça

Baran, S. J., & Davis, D. K. (2012). Mass communication theory: Foundations, ferment, and future. 6.Baskı, Wadsworth.

Field, H., Lazarsfeld, P. F., National Opinion Research Center, Univ. of Denver., & Bureau of Applied Social Research, Columbia Univ. (1946). The people look at radio: Report on a survey. Chapel Hill: Univ. of North Carolina Pr.

Katz, E., Lazarsfeld, P. F., & Columbia University. (1955). Personal influence: The part played by people in the flow of mass communications. Glencoe, Ill: Free Press.

Lazarsfeld, P. F. (1940). Radio and the printed page: An introduction to the study of radio and its role in the communication of ideas. New York: Duell, Sloan and Pearce.

Lazarsfeld, P. F., Berelson, B., & Gaudet, H. (1944). The people’s choice: How the voter makes up his mind in a presidential campaign. New York: Duell, Sloan, and Pearce.

Lazarsfeld, Paul F. (1949) “The American Soldier-An Expository Review.” The Public Opinion Quarterly, vol. 13, no. 3, ss. 377–404.

Lazarsfeld, P. F., & Boudon, R. (1993). On social research and its language. Chicago: University of Chicago Press.