Kurt Lewin

Yazarlar: Cem Yaşın & Can Cengiz

İlgili Maddeler: Bilişsel Çelişki Kuramı Heider’in Denge Kuramı

Kurt Lewin, bir çok kaynağa göre sosyal psikolojinin kurucu babası olarak alınır. Lewin alan kuramını geliştirmiş ve grup etkisini açıklamaya çalışan kuramlar geliştirmiştir. “Sosyal etki, grup, normatif güç, empati ve benzeri konulardaki çalışmaları 1990’ların başından itibaren araştırmalara uygulanmıştır. II. Dünya Savaşını takiben Kurt Lewin gibi akademisyenler ile birlikte sosyal psikoloji, kendine feyz vermeye devam edecek klasik kavramlar ve kuramların çoğunun geliştirildiği bir altın çağa girmişti” (Greene, 2009: 135).

“Lewin 9 eylül 1890’da doğu Prusya’da Mogilno’da dünyaya gelmiştir. Babası aynı zamanda küçük bir mefruşat dükkanı işleten yoksul bir Musevi çiftçiydi. Ailesi çocukların daha iyi eğitim alabilmesi için Berlin’e taşınmıştır” (Rogers, 1997: 317). Ailesi “1905 yılında Kurt’un İmparator Agustus lisesine (Kaiserin Augusta Gymnasium) başlayacağı Berlin’e taşınır ” (Marrow, 1969: 5). 1909 yılında Lewin  Freiburg Üniversitesi’nde tıp eğitimine başlar ama bir sömestir sonra Münih Üniversitesi’ne geçer. 1910 yılında ise sonra doktora yapacağı Berlin Üniversitesi’ne kaydolur. Lewin’in 1914’de doktora derecesi aldığı Berlin Üniversitesi o dönemin en saygın üniversitelerinden biridir. “Berlin Üniversitesi Psikoloji Bölümü deneysel psikolojiyi savunan Wilhelm Stumpf tarafından yönetilmektedir ve Gestalt psikolojisinin merkezi olarak tanımlanmaktadır. Gestaltizm 1894 ve 1921 yılları arasında oluşmuş ve gelişmiştir. Gestalt psikolojisi bireylerin anlık deneyimlerinin öznel süreçlerini incelemektedir: o tam olarak bireyin çevresinin algılayışının onun davranışını nasıl etkilediği ile ilgilidir” (Rogers, 1997 : 318).

Lewin, doktora çalışmasından sonra,  1914’de alman ordusuna katılır.  Daha sonra yaralanacak ve hastaneye sevk edilecektir. Rogers’a (1997 : 319) göre savaştan madalyası da olan Lewin bu dönemde ‘Savaşın Peyzajı’ başlıklı bir makale yazar. Bu makalede savaşa ait şeyler ile barışa ait şeylerin algılanışınının farklı olduğunu tespit eder. Bu çalışması da daha sonra psiko topoloji olarak tanımlayacağı yaklaşımın temel varsayımı olan içinde bulunduğumuz toplumsal çevrenin davranışımızı belirleyen algıları biçimlendirdiği varsayımını temellendirmektedir. “1920’lerle 1930’lardaki deneysel çalışmalar laboratuvar ortamında yürütülüyordu, ancak dönemin sonuna doğru Kurt Lewin (1890-1947) yeni bir yaklaşıma öncülük etti. Berlin Üniversitesi’nde psikoloji ve felsefe okuduktan sonra Birinci Dünya Savaşı’na katılan Lewin, savaş sırasında yaralandı. Geri döndüğünde Berlin Psikoloji Enstitüsü kadrosuna katıldı. Ünlü Gestaltçılar Wolfgang Köhler ve Kurt Koffka bu enstitüdeki iş arkadaşlarıydı; Fritz Heider (bkz. s. 35) ise yakın bir arkadaşıydı. Lewin fizik ve biyolojinin mantıki temelleri üzerine yazılar yazmıştı; daha sonra gerçekten bilimsel olacak “topolojik” bir psikolojinin kuramsal temellerini geliştirirken bu çalışmalarından yararlanacaktı” (Jahoda, 2011: 289). “1920’lerden sonra “grup ruhu” konusundaki felsefi tartışmaların bittiğini, bunların yerini deneysel araştırmaların aldığını görüyoruz. 1936’da Sherifin grup normlarının oluşmasını deneysel olarak saptamasıyla grup gerçeği soyut düzeyden deneysel düzeye kesinlikle geçmiş oluyordu. 1930’lann sonlarından itibaren de grup çalışmalarında Kurt Lewin’in yön verici etkisi ön plana çıkmıştır”  (Kağıtçıbaşı, 1985: 274).

“1920ler boyunca, Lewin onu Atlantiğin iki yakasında da melhur edecek (onun aynı zsamanda grup dinamikleri topografik psikoloji olarak adlandırdığı) alan kuramını (field theory) formüle etmeye başladı” (Rogers, 1997 : 318). Lewin’in alan kuramı (field theory) insanların çevresi ile kurduğu dinamik ilişki içinde davranışlarını belirleyen algılarının biçimlendiği ifade etmektedir. Davranış eylemler, düşünceler ve değerlerden oluşmaktadır. “Ego-düzeyi kavramı, Lewin’in çalışma arkadaşlarının katkısıdır. Araştırmacıların göstermiş olduğu gibi, başarı veya başarısızlık deneyimi, katı bir görevi başarıyla yerine getirme ölçütüne değil, egonun kendisi için belirlemiş olduğu başarı düzeyine bağlıdır. Ego-düzeyi, örneğin, söz konusu belirli bir soruna ilişkin olarak alabildiğince ne pahasına olursa olsun, egoyu en yüksek düzeyde tutma eğilimi yüksektir” (Şerif, 1985: 154). “Bu fikrin iletişim alanı üzerinde büyük etkisi olmuştur. Kısaca insan davranışı, iç ve dış yapıların ve bu yapıların bireysel algılanışına aracılık eden etkileşimin bir ürünü olarak görüldü. Bu yapılar insanların toplumsal yapılarında durağanlığını ve değişkenliğini açıklayan güç matrisinden oluşmaktadır” (Nicotera, 2009: 154). Lewin insanların içinde eylemde bulunurken onların algılarını biçimleyen çevre için ‘yaşam alanı’ kavramını kullanmıştır. Davranış ise eylem, düşünce ve değerlerin bir bileşimidir.

Kurt Lewin’in kuramında insanın ile çevresinin iletişimine ve bu ilişkinin insan davranışına olan vurgu zorunlu olarak araştırmaları ampirik yaklaşım ile temellendirmiştir. Bu yaklaşım içinde ise deneysel araştırmanın önemli bir yeri olmuştur. Lewin ve arkadaşları bir çok araştırmayı Berlin Psikoloji Enstitüsü  bünyesinde gerçekleştirmişlerdir. 1930lu yılların başı ise Nazilerin yükselişi ve ekonomik kriz Enstitü çalışmalarını tehdit etmekteydi.  1929 krizi Almanya’yıda etkilemiş ve refah seviyesinde düşmeye neden olmuştu. Hitler ve nazi propagandası kriz ortamında güçlenmeye başlamıştı. 1930 yılında Lewin Amerika’ya altı ayılığına gider. “ Bu zaman zarfında hoş bir tesadüf olarak Kurt Palo Alto, California’da Stanford Üniversitesi’nden gelen altı ay için ziyaretçi profesör teklifini kabul eder.” (Marrow, 1969: 5) 1933 yılında ise Lewin Amerika’ya göç eder ve Cornell Üniversitesi’nde Iowa Çocuk Araştırma Merkezinde çalışmaya başlar.

1938 ve 1939 yıllarında Lewin zamanın büyük bir kısmını Gordon W. Allport ve Henry A. Murray’in daveti üzerinde Harvard Üniversitesi’nde geçirmiştir. “1940lar Lewin’in grup dinamikleri ve daha ilerisi eylem araştırmaları (action research) ile ilgilenecek bir enstitüyü oluşturmak için hazırdı. Enstitü için MIT’e verdiği teklif başarılı bulununca 1944’de Lewin Iowa’dan grup araştırmaları merkezini kuracağı Cambridge’e taşınır.” (Mandler, 2007: 156) Lewin MİT’de çalıştığı dönemde ‘eylem araştırması’ terimini geliştirmiştir. 1946’da ‘Eylem Araştırması ve Azınlık Sorunları’ (Action Research and Minority Problems) başlıklı çalışmasını yayınlar. Eylem araştırmaları planlama, eylem ve eylemin sonucu hakkında gerçeklerin bulunması adımlarının bir sarmal olarak kullanıldığı araştırmalardır. “Lewin’e göre eylem araştırması ortak problemlerle ilgili kollektif araştırmalara katılan sıradan insanların yansıtmacı düşünce, tartışma ve eylem gücünün geliştirileceğine inanılan bir süreçtir” (Berg ve Lume, 2015: ). Lewin MİT’de çalıştığı dönem zarfında 1946 yılında Connecticut Eyaleti Etnik İlişkiler Komisyonunun (Connecticut State Inter Racial Commission) başına geçer. Lewin 1946 yılında alan kuramı ile temllendirdiği, duyarlılık eğitimi (sensitivity training) olarak da anılan toplumsal deneyimlerin değiştirilmesine yönelik toplantılar düzenler. “Onun yarattığı duyarlılık çalışmaları (sensitivity training) bir çok insan tarafından yüzyılın eğitimdeki en önemli gelişmesi olarak düşünülmektedir. ” (Marrow, 1969: xiv)

1947’de Uygulamalı Davranış Bilimleri için Ulusal Eğitim Laboratuvarları Enstitüsü kurulur.  (National Training Laboratories Institute for Applied Behavioral Science) yılında“Labratuar’ın özgün amacı, insanların muhatap oldukları karmaşık insan ilişkileri ve problemlerinde onlara yardım etmektir. Onun metodu genellikle duyarlılık eğitimi (sensitivity training), bazı zamanlarda ‘labratuar’ ve ‘grup dinamikleri’ eğitimleri olarak adlandırılmıştır. Bir çok otorite, alternatifleri ile kıyaslandığında sosyal problemlerin çözülmesinde yaklaşımı daha yetkin bulmaktadır” (Mandler, 2007: 154). (Marrow, 1969: 210) Kurt Lewin iletişim bilimlerinin temellendiren temel yöntemler ve kuramlara etki etmiş, iletişim araştırmalarının ve Amerikan ampirik geleneğinin oluşmasında önemli katkılar sunmuştur.  56 yaşında bir kalp krizi nedeni ile öldüğünde 90 civarında makale ve 8 kitap bırakmıştır. Kurt Lewin alan kuramındaki insan davranışının çevresi ile olan ilişkisi ile biçimlendiği varsayımı sosyal psikolojinin gelişiminde temel argümanlardan biri  olmuştur.

Kaynakça

Berg ,B.L. & Lune, H. (2015).Sosyal bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (Çev.:Hasan Aydın)  Konya: Eğitim Kitapevi.

Greene, J. O. (2009). Communication Skills Theories. İçinde  S.W. Littlejohn & K. A. Foss, (ss.133-139) . Los Angeles, Calif: Sage.

Jahoda, G. (2011). Sosyal Psikoloji Tarihi. (Çev.:Şeyda Başlı) İstanbul Türkiye İş Bamkası Kültür Yayınları.

Lewin, K., Lippitt, R., ve White, R. K. (1939). Patterns of aggression behavior in experimentally created “social climates”. Journal of Social Psychology, 10, 271-299.

Littlejohn, S. W., & Foss, K. A. (2009). Encyclopedia of communication theory. Los Angeles, Calif: Sage.

Mandler, G. (2007). A history of modern experimental psychology: From James and Wundt to cognitive science. Cambridge, Mass: MIT Press.

Marrow, A. J. (1969). The practical theorist: The life and work of Kurt Lewin. New York: Basic Books.

Rogers, Everett (1997). A History of Communication Study: A Biological Approach. NY: The Free Press.