Haber Yazma Teknikleri

Hazırlayan: Muzaffer Şahin

İlgili Maddeler: Walter Lippmann   Haber Ajansı    Haber Değeri

ÖZET 

Yazar, gazeteci ve politik yorumcu Walter Lippman (1922) haberin sosyal durumların bir aynası olmadığını, kendisini gündeme getirmiş bir durumun raporu olduğunu belirtir.  Haber yazmak; bir olay veya konunun doğru, açık, net, kesin bir biçimde ve sade bir dille anlatılmasıdır. Haber içeriğine dair toplanan bilgilerin yazım esnasındaki sıralama biçimi ve üslubu haber yazım tekniğini oluşturur.

Geleneksel medyanın haber yazma kuralları yeni medya için de geçerlidir, ancak mobil ortamlarda küçülen boyutlar nedeniyle haberin olabildiğince özetlenmesi ve ilgili bağlantı linklerinin oluşturulması gerekmektedir. Haber yazımı medyanın yayın tekniğine göre şekillenmektedir, ancak içerik oluşturmadaki temel kurallar her medya için ortak paydadır.

Haber içeriğini oluşturmak için bilgiye ihtiyaç vardır. Bütün haber yazma tekniklerinde 5N1K kuralındaki soruların cevabı toplanır. Bunlar; Kim? Ne? Nerede? Nez zaman? Neden (Niçin)? ve Nasıl? sorularıdır. Sırlanan soruların kökeni Menemenli (Temnoslu) Hermagoras’a kadar dayanmaktadır. Retorik öğretmeni Hermagoras’ın Statis kuramında; gerçek hakkında “ne oldu?”, “ne zaman oldu?”  sorularının cevabı aranmaktadır.

Haberin inşasında başlık, giriş, gövde, ara başlıklar ve sonuç bölümü yer alır. Haber yazmada en yaygın yöntem “Ters Piramit” tekniğidir. Ters piramit tekniği ile yazılan haberlerde eldeki bilgiler önemliden önemsize doğru sıralanır. Bu tarz sıralama haberi yazan için, gazete sayfası ya da haber bültenini hazırlayan ve okuyan için kolaylaştırıcı bir tekniktir. Ters piramit kuralına uygun haber yazarken en çok haber değerine sahip olan bilgi en başa taşınır. Sonra önem derecesine göre sıralanarak devam eder. “Düz Piramit” tekniğinde ise detay bir bilgiden yola çıkılır önemli unsurlar sona bırakılır. Haber içeriğini oluşturan bilgilerin tamamı aynı önemdeyse “Dörtgen” tekniğine göre yazılır. Radyo ve televizyon haberciliğinde ise “Konuşma” tekniğine başvurulmaktadır. Sıralanan teknikler dışında ters-düz piramit tekniğinin bir arada bulunduğu “Kum Saati” tekniği ve “serbest” yazım tekniği de bulunmaktadır.