Likert Ölçeği

Hazırlayanlar: Cem Yaşın Can Cengiz

İlgili maddeler: Bogardus, Thustone Ölçeği

Özet

Tutum ölçekleri arasında, yöntemi geliştiren Rensis Likert’in ismini taşıyan, ‘Likert Ölçeği’ en yaygın kullanılanlardan biridir.” (Bryman, 2012: 166)

Tutum kavramı; 20. yüzyılın  başından itibaren toplumsal olguları anlamak, nedenlerini bulmak, kestirebilmek için sosyal bilimcilerin ve özellikle Amerikan ampirik geleneğindeki sosyal araştırmaların konusu olmuştur. G.W. Allport, tutum başlıklı kitap bölümünde ”bir tutum, yaşantı ve deneyimler sonucu oluşan, ilgili olduğu bütün nesne ve durumlara karşı bireyin davranışları üzerinde yönlendirici ya da dinamik bir etkiye sahip ruhsal ve sinirsel bir hazırlık durumudur” (Allport, 1935: 810; Freedman v.d.,1993: 319) ifadesini kullanmıştır. Kağıtçıbaşı’na (2014: 156) göre “Bir tutum doğrudan ölçülemez; ancak dolaylı olarak davranış yoluyla ölçülebilir. Bu ölçmede genellikle kullanılan davranış, sorulara cevap vermek ya da fikir belirtme şeklinde beliren sözel davranıştır.”

Likert ölçeği, diğer tutum ölçeklerinin uygulamadaki sorunlarını ve güçlüklerini aşmak amacıyla pratik bir ölçek olarak geliştirildi. Likert ölçeği ilk olarak ifadelerin oluşturulması ile başlamaktadır. Oluşturulan ifadelerin lehte ve aleyte “ne kadar” desteklendiği sorulmaktadır. Likert, bir ifadeye katılma düzeyini öncelikle değerlendirirken bir tutumun ölçülen temel iki unsuru olan, )tutumun yönü ve tutumun şiddetini ölçmektedir. Verilen cevaplar tek sayı olmalı ve ortada nötr cevap yer almalıdır. Cevaplar en az beşli olmalıdır. Çünkü ‘katılıyorum’, ‘kararsızım’, ‘katılmıyorum’ gibi bir cevaplama ile sadece tutumun yönü ölçülebilir. ‘Kesinlikle katılıyorum’ ve ‘katılıyorum’ arasındaki fark tutumun şiddetinin derecelendirilmesidir.

Kağıtçıbaşı’na (2014: 156) göre “En ayırıcı maddeleri seçebilmek için madde analizi yapılır. Madde analizi, her madde için, o madde üzerinden grubun aldığı puanların, grubun bütün ölçek maddeleri üzerinden aldığı toplam puanlarla korelasyonudur. Madde analizinde, tüm ölçek puanlarıyla yüksek korelasyon gösteren maddeler tutulur; diğerleri atılır. Likert ölçekleme tekniğinde en önemli nokta tek boyutluluktur, yani bütün maddelerin aynı tutumu ölçmeleri gerekir. “Likert ölçeğinde ayırt edici maddeleri bulmak için değerlendirmeye  katılanlar dört gruba ayrılmaktadır. Her soru için ilk ve son çeyreğin arasındaki fark, ayırıcı değerin hesabında kullanılmaktadır.

Kaynakça

Bryman, A (2012). Social research methods. 4.Baskı, Oxford: Oxford University Press.

Eiser, J. R. (2011). Social Psychology: Attitudes, Cognition and Social Behaviour. Cambridge, GBR: Cambridge University Press.

Fishbein, M. (Ed.). (1967). Readings in attitude theory and measurement. Oxford, England: Wiley

Freedman, J.L., Sears, D.O. Ve Carlsmith, J.M. (1993)Sosyal Psikoloji, Ankara: İmge. Kağıtçıbaşı, Ç. (2014) Dünden Bugüne İnsan ve İnsanlar Sosyal Psikolojiye Giriş. 14. Baskı, İstanbul: Evrim Yayınları.

Kağıtçıbaşı, Ç. (2014) Dünden Bugüne İnsan ve İnsanlar Sosyal Psikolojiye Giriş. 14. Baskı, İstanbul: Evrim Yayınları.

Likert, R (1932). A technique for the measurement of attitudes. Archives of Psychology, 140, I-55.

Sencer, M. Ve Sencer, Y. (1978).Toplumsal Araştırmalarda Yöntembilim. Ankara: TODAİ Yayınları.

Sencer, Muzaffer (1989). Toplumbilimlerinde Yöntem, 3.Baskı, İstanbul: Beta.