Karl Popper’ın Üç Dünya Kuramı

Hazırlayanlar: Cem Yaşın & Can Cengiz

Anahtar Kelimeler: Karl Popper, Nesnel Bilgi, Yöntem, Bilimsellik Ayraçı

Özet

Karl Popper’ın “Üç Dünya Kuramı” objektif bilginin ve bilimde evrensel bir gerçekliğin olup olamayacağı tartışmalarını kapsamaktadır. Kuram, öznel olarak düşündüğümüz bir açıklamanın nasıl olup da evrensel bir kurama dönüşebildiği ile ilgilidir. “Üç dünya kuramı, nesnel anlamda bilgi ya da düşünce ile öznel anlamda bilgi ya da düşünce arasındaki ayrıma dayanır. Öznel anlamda bilgi ya da düşünce, bir zihin hali ya da davranış eğilimidir; nesnel anlamda bilgi ya da düşünce ise problemlerden, kuramlardan ve argümanlardan oluşur“ (Irzık, 1990:84).

Popper fizik nesnelerin birinci dünyaya, düşüncelerimizin ikinci dünyaya ait olduğunu söyler. Üçüncü dünya ise, kamusal alana çıkan düşüncelerimizin somut yansımalarından (örneğin kitaplar, makaleler, kütüphaneler vs.) oluşur ki bunlar artık eleştiriye açıktır ve bu nedenle de nesneldir. Magee’ye göre Popper (1990: 54) üç dünya kuramı içerisinde  “… yalnızca (Dünya 1 dediği) nesnel maddi şeyler dünyası ve (Dünya 2 dediği) öznel bir zihinler dünyası kavramlarını değil, üçüncü bir dünya kavramını da kullanmaktadır. Zihinlerin ya da canlı yaratıkların (bilerek ve isteyerek yaratılmış olmaları gerekmeyen, ama bir kez ortaya çıkınca, artık onlardan bağımsız olarak varolan) ürünlerinin oluşturduğu bir nesnel yapılar dünyası”nı da vurgulamaktadır. “”..Dünya 3; beyinler, kitaplar, makineler, filmler, bilgi sayarlar, resimler ve her türden yazılımlar gibi «Dünya 1» nesneleri içinde kodlanmış ve korunmuş olarak, fikirlerin, sanatın, bilimin, dilin, ahlakın, kurumların dünyasıdır. Kısacası, tüm kültür kalıtıdır. Bütün «Dünya 3» varlıkları, insan zihninin ürünleri olmalarına karşın, herhangi, bir bilen özneden bağımsız olarak da varolabilirler.” (Magee, 1990: 56)

Kaynakça

Irzık, G. (1990) “Karl Popper’in Üç Dünya Kuramı ve Bilimsel Bilginin Nesnelliği,” Felsefe Tartışmaları, 9.Kitap, İstanbul, Kent Basımevi, s.84-94.

Magee, B. (1973). Karl Popper. New York: Viking Press.

Magee, B. (1990). Karl Popper’ın Bilim Felsfesi ve Siyaset Kuramı. Çev.: Mete Tunçay, Ankara: Remzi Kitapevi.

Popper, K. R. (1959). The logic of scientific discovery. London: Hutchinson.

Popper, K. R. (1972). Objective knowledge: An evolutionary approach. Oxford: Clarendon Press.

Sunar, İ. (2008). Düşün ve toplum. 4.Baskı, İstanbul: Doruk Yayımcılık.