Terministic Screen

Yazanlar:  Cem Yaşın & Can Cengiz

Seslendiren: Göksu Kandemir

Terministic screen, retorikçi, edebiyat eleştirmeni Kenneth Burke tarafından geliştirilmiş bir kavramdır. Bireylerin algılarını ve dünyadaki sembolik eylemlerini belirleyen bir dil sistemi kavramın içeriğini oluşturmaktadır. Burke’e göre  dilin doğası ile ilgili yaklaşımları “bilimsel” ve “dramatik” olarak iki gruba ayırmalıyız. (Burke & Gusfield, 1989: 114) Bilimsel yaklaşım nasıl  adlandırabilirim, nasıl tanımlayabilirim gibi soruları içerir. Dramatik yaklaşım ise dili bir eylem olarak alır ve bunu sembolik eylem olarak tanımlar.

Antropolog Malinowski kültürün temel işlevlerinden birinin de ihtiyaçların  karşılanması olduğunu ifade eder.  Her temel ihtiyacın bir kültürel tepkisi bulunmaktadır. Hayatı sürdürmek için kabile araçları geliştirdiği geliştirilen kavramları kabilenin yaşam tarzı olarak kullanır .  Malinowski sembolün pratik işlevine durumsal bağlam (context of situation) olarak adlandırır.

Murat Sadullah Çebi’nin (2008: 190) aktardığına göre Semboller, anlam taşıma ve yükleme araçları olarak sembolik eylemlerin sergilenmesi, gerçekliğin tanımlanması ve inşasında çok önemli işlevler üstlenirler. Burke’ye (1968:154) göre semboller bir deneyim örüntüsünü kodlamaya uygun düşünce, eylem, duygu ve tutumlarla ilgili bir terminoloji sağlar.  (Aktaran: Çebi, 2008: 190 ) Sembol; bir durumu yorumlama, onaylama ya da düzeltmeye, bastırılmış deneyimleri açığa çıkarıp kullanmaya, özgürleşmeye, sanatsal anlatım ve izlenime çağırır (Burke 1968: 156-158; Aktaran: Çebi, 2008: 190).

Burke gözlemlerimizin durumsal imalara dayandığından söz eder. Burke göre ¨terimlerimizin doğası gözlemimizin doğasını sadece belirlemez, bu bağlamda terimlerimiz (kavramlarımız) dikkatimizi bir alandan diğerine yönlendirir. ¨ (Burke & Gusfield, 1989: 116) Gözlemlerimiz özel bir terminolojinin uygulanmasıdır. Burke göre ¨gözlemimizde gerçekliğin ne olabileceğinden çok bizim özel seçtiğimiz kavramlar içinde hangi imalara olası gönderme yaptığını ele alırız.¨ (Burke & Gusfield, 1989: 116)

Burke göre bireyler kelimeleri anlarken ve yaklaşımları paylaşırken ¨terministic screen¨ yaratırlar. Bu ekran bütün fikirlerin yorumlanmasında inaç ağları oluşturur. Burke bireylerin dünyayı anlamak ve kendi perspektiflerini paylaşmak için ¨terministic screen¨ kavramını oluşturduklarını ifade eder. Simson’a (2007:147) göre’e göre Burke kavramı bireylerin dış olayları aldığı ve kabul ettiği algı filtreleri için kullanmıştır. David Burkley (2007) ¨terministic screen¨in farklı insanların kavramları farklı yorumlamasını imkanlı kıldığını, bu yolla anlamın daha kompleks hale gelmesine katkı sağladığını ifade etmektedir.

Kaynakça

Burke K (1966) Language as Symbolic Action: Essays on Life, Literature, and Method, University of California Press, Berkeley, Los Angeles, London.

Burke, K., & Gusfield, J. R. (1989). On symbols and society. Chicago: University of Chicago Press.

Malinowski, B., & Redfield, R. (1954). Magic, science and religion: And other essays. Garden City, N.Y: Doubleday.

Çebi, Murat Sadullah (2008). Sembolik/retoriksel bir eylem olarak dil’in anlam inşasındaki aracılık işlevi, Selçuk İletişim, 2008,5(2):183-198

Burke K (1968) Counter-Statement, University of California Press, Berkeley, Los Angeles, London.

Simpson, Philip L. (2007). Copycat,Serial Murder and the (De)Terministic Screen Narrative. Blakesley, David (ed.). The Terministic Screen: Rhetorical Perspectives on Film. (İçinde) Carbondale,IL: Southern Illinois University Press.

Blakesley, David (ed.) (2007). The Terministic Screen: Rhetorical Perspectives on Film. Carbondale,IL: Southern Illinois University Press.